2.8 Werkingsgebieden en beperkingengebieden
Bij het opstellen van de waterschapsverordening komen diverse essentiële begrippen voorbij. Zo ook de begrippen beperkingengebieden en werkingsgebieden. In verschillende verplichte standaarden, zoals de STandaard Toepasbare Regels (hierna: STTR), komt de koppeling van deze geografische data aan de op te stellen regels veelvuldig aan de orde. Voor een betere beeldvorming van beide begrippen geeft deze paragraaf een nadere toelichting.
Beperkingengebied
Het begrip beperkingengebied is een breed verzamelbegrip en wordt in de Omgevingswet gedefinieerd als een gebied dat bij of krachtens de wet is aangewezen, waar vanwege de aanwezigheid van een werk of object, regels gelden over activiteiten die gevolgen hebben of kunnen hebben voor dat werk of object.[1] Kortgezegd zijn dit de gebieden rondom waterstaatswerken waar beperkingen gelden.[2] Waterschappen kunnen voor alle typen waterstaatswerken beperkingengebieden aanwijzen. Dit betekent dat er beperkingen gelden voor activiteiten van derden, ter plaatse van het waterstaatswerk als ook in de daaraan grenzende (beschermings)zones.[3] Een beperkingengebied is in feite wat nu de (beschermings)zones onder de huidige wetgeving zijn en in veel gevallen omvat het beperkingengebied ook de locatie van het waterstaatswerk of object zelf.
In een beperkingengebied gelden beperkingen voor de activiteiten van derden. Hierin zit de koppeling met het begrip beperkingengebiedactiviteit. De Omgevingswet definieert dit begrip als een activiteit binnen een beperkingengebied.[4] Een beperkingengebiedactiviteit bij een waterstaatswerk zoals een oppervlaktewaterlichaam is bijvoorbeeld de aanleg van een brug.
Een concreet voorbeeld van een beperkingengebied is een oppervlaktewaterlichaam (bijvoorbeeld een primaire watergang of een A-watergang) inclusief de (beschermings)zones (onderhoudsstroken en eventueel natuurvriendelijke oevers). Op onderstaande afbeelding is een A-watergang weergegeven inclusief bijbehorende zones. Het geheel vormt samen een beperkingengebied.
Werkingsgebied
Een ander essentieel begrip binnen het nieuwe stelsel is het begrip werkingsgebied. Een werkingsgebied is onderdeel van de regels in de nieuwe waterschapsverordening. Die regels bestaan straks uit juridische regeltekst en werkingsgebieden. Het betreft hier een (ruimtelijk) gebied waarop een juridische regel betrekking heeft.[5] Dit betekent dat specifieke regels alleen gelden binnen de grenzen van een bepaald gebied. Het begrip wordt voornamelijk gebruikt binnen het Digitaal Stelsel Omgevingswet.
Het begrip beperkingengebied is ook een werkingsgebied, maar het kan ook om andere gebieden gaan waar bepaalde regels gelden ter bescherming van het watersysteem. Denk bijvoorbeeld aan regels over de activiteit uitbreiden van verhardingen in een gebied met weinig waterberging.
Een werkingsgebied kan dus een specifiek gebied binnen het beheergebied van het waterschap zijn, maar het kan ook het gehele beheergebied van het waterschap zijn (de regels uit de waterschapsverordening zijn dan op het gehele gebied van toepassing). De werkingsgebieden (en bijbehorende voorschriften) kunnen visueel worden weergegeven via het Digitaal Stelsel Omgevingswet. De geografische begrenzing van deze werkingsgebieden kan regelmatig wijzigen als gevolg van projecten van derden of door het waterschap zelf.[6]
Zoals uit het voorgaande blijkt, is een beperkingengebied een type werkingsgebied. De hiervoor gebruikte uitsnede bij het beperkingengebied, is hierna ook weergegeven ter visualisatie van een werkingsgebied. Bij een werkingsgebied is (zijn) de locatie(s) van de activiteit(en) dan van belang om de juiste juridische regels naar voren te halen in het Digitaal Stelsel Omgevingswet.
In de waterschapsverordening kunnen waterschappen regels voor activiteiten opnemen die bijvoorbeeld voor het hele beheergebied gelden of voor slechts een deel van het gebied of zelfs alleen voor bijvoorbeeld een specifieke watergang. Ook kunnen de regels bij een specifieke watergang bij bepaalde activiteiten weer soepeler zijn in een beschermingszone dan in bijvoorbeeld een onderhoudsstrook.
Op onderstaande afbeelding is een vlak geel ingetekend waar een initiatiefnemer voornemens is een bepaalde activiteit te verrichten. Waterschappen kiezen zelf voor een niveau waarop zij werkingsgebieden wensen te maken in relatie tot de juridische regels. Afhankelijk van het niveau zal een het werkingsgebied waarbinnen (specifieke) regels gelden, per waterschap verschillen.
Als het gele vlakje getekend wordt, zal de initiatiefnemer de regels te zien krijgen die gelden voor zijn voorgenomen activiteit in de rode en in de groene zone. Het vlakje raakt specifieke werkingsgebieden die gekoppeld zijn aan regels. Zo krijgt de initiatiefnemer alleen de regels te zien die specifiek op zijn initiatief van toepassing zijn.
Voetnoten
[1] Zie bijlage bij artikel 1.1 van de Omgevingswet, onderdeel A. Begrippen (herleidbare geconsolideerde versie).
[2] https://aandeslagmetdeomgevingswet.nl/wetsinstrumenten/regels-activiteiten/beperkingengebied/(externe link), geraadpleegd op 21 oktober 2019.
[3] Kamerstukken II 2013/14, 33 962, nr. 3, p. 614.
[4] Bijlage bij artikel 1.1 van de Omgevingswet, onderdeel A. Begrippen (herleidbare geconsolideerde versie).
[5] Toepassingsprofiel Waterschapsverordening, versie 0.98-kern, Standaard Officiële Publicaties met specifieke toepassing voor OW-besluiten Toepassingsprofielen voor omgevingsdocumenten (STOP/TPOD), 10 september 2019, p. 39; zie ook https://wegwijzerstoptpod.nl/waterschapsverordening/regels-waterschapsverordening-werkingsgebied-en-locatie, geraadpleegd op 22 oktober 2019.
[6] I. Kraak, ‘De kade(r)s van ons watersysteem’, Water Governance, 01/2018, p. 35.