Bijlage XV: Annoteren

Bij veel annotaties hoort een waardelijst. Hierin zijn vooraf gedefinieerde waarden opgenomen die de annotatie kunnen aannemen (die daar aan kan worden toegekend). Daarbij worden zoveel mogelijk eenduidige begrippen gebruikt om uniformiteit te bevorderen. Er zijn twee vormen van waardelijsten te onderscheiden: de gesloten waardelijst en de open waardelijst:

• Gesloten waardelijst: een waarde wordt gekozen uit een lijst met vooraf gedefinieerde waarden; centraal beheer van de waardelijst en alleen beheermatige wijziging zijn mogelijk, omdat een wijziging direct effect heeft op de werking van en functionaliteiten van de applicaties van het DSO en Landelijke Voorziening Bekendmaken en Beschikbaarstellen (LVBB).
• Open waardelijst: een waarde mag gekozen worden uit een lijst met vooraf gedefinieerde waarden, maar het is ook mogelijk een eigen waarde te gebruiken, vaak mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldoen. Een gekozen eigen waarde wordt niet aan de waardelijst toegevoegd.

Hoe dit in de praktijk werkt met gesloten en open waardelijsten in combinatie met het annoteren van activiteiten, is te lezen in bijlage IX Activiteiten, onderdeel ‘Annoteren en indeling van activiteiten’.

Let op: 

Waterschap Limburg heeft ten tijde van de pilot (aansluiting waterschapsverordening op het DSO) geannoteerd op basis van beperkt beschikbare waardelijsten en de standaarden versie 0.97.

Hieraan is duidelijk te zien dat de standaarden in ontwikkeling zijn.

Nadere uitleg over de pilot van Waterschap Limburg is te lezen in bijlage XIII van deze handreiking.

Artikel 2.14 Specifieke zorgplicht duikers en overkluizingen

1. De zorgplicht, bedoeld in artikel, houdt in ieder geval in dat:
   • de duiker of overkluizing de doorstroming van het oppervlaktewater niet stremt of belemmert;
   • de duiker of overkluizing doelmatig functioneert en in goede staat van onderhoud verkeert; en
   • de duiker of overkluizing zo wordt aangelegd dat deze niet kan vervormen of verzakken.

Tabel 7. Bijlage XV.

Zie volgende pagina: twee printscreens van de annotaties bij artikel 2.14.

Zoals hiervoor is beschreven zal de waterschapsverordening moeten worden opgebouwd conform de modellen en standaarden van het DSO. Daarbij moeten gegevens worden vastgelegd. Naast inhoudelijke gegevens (de teksten, de structuurelementen zoals paragraaf, artikel, lid, etc. en het geografische werkingsgebied waarop de regel van toepassing is) zijn ook gegevens nodig die iets zeggen over de regel of het bijbehorende gebied. Deze specifieke kenmerken of metadata (woorden die extra betekenis toevoegen aan bestaande gegevens) worden in het DSO geduid als annotaties. 

Deze annotaties zorgen ervoor dat de regelteksten gestructureerd bevraagbaar zijn en dat de locaties waar die annotaties van toepassing zijn op een kaart kunnen worden gepresenteerd. Deze vorm van annoteren is niet verplicht gesteld. In principe vormen de annotaties met IMOW-objecten geen onderdeel van het besluit en hebben ze geen juridische betekenis. IMOW-objecten bevatten echter wel de juridische naamgeving. Deze moeten dan ook consistent zijn met de juridische teksten en geografische gebieden (geografische informatieobjecten) en beide delen worden als een set gezien en gepubliceerd.

Annotaties dienen op hoofdlijn twee doelen:

• het makkelijk kunnen zoeken en filteren van juridische regels of gebieden;
• het mogelijk kunnen maken dat gebieden op een kaart getoond kunnen worden.

Welke annotaties verplicht moeten worden meegegeven en welke optioneel zijn, dat is beschreven in de TPOD waterschapsverordening[6] (zie ook paragraaf 2.13 van de handreiking).

Voor bepaalde annotaties dienen waterschappen zelf waarden mee te geven. Voor andere annotaties bestaan er lijsten met vooraf vastgestelde waarden waaruit een bevoegd gezag kan kiezen. Deze lijsten noemen we, binnen het DSO, waardelijsten. Er zijn twee soorten waardelijsten:

• open waardelijsten;
• gesloten waardelijsten.

De open waardelijsten bevatten vooraf gedefinieerde waarden waaruit gekozen kan worden. Komt de waarde niet in de lijst voor? Dan kan het bevoegd gezag zelf een waarde invullen. Open waardelijsten hebben tot doel te kunnen zoeken en filteren op regels en gebieden. 

Gesloten waardelijsten bevatten vooraf (interbestuurlijk) vastgestelde waarden. Een bevoegd gezag dient één van deze waarden te kiezen. Mocht een waarde ontbreken en noodzakelijk zijn, dan kan een verzoek worden ingediend bij de beheerorganisatie voor het toevoegen van deze waarde. Gesloten waardelijsten zijn de zogenaamde waardelijstgroepen: de waarden in zo’n lijst zijn groepswaarden. Voorbeeld: een activiteit behoort tot een bepaalde activiteitengroep. Waardelijstgroepen zijn bedoeld om een bepaalde waarde te visualiseren op de kaart. Voor verdere uitleg verwijzen we naar de TPOD waterschapsverordening. Daarin wordt goed beschreven welke annotaties het betreft. 

Een paar belangrijke annotaties zijn daarbij essentieel. Het betreft de te annoteren IMOW-objecten:

• activiteit;
• omgevingsnorm.

Ook voor deze annotaties geldt dat ze niet verplicht zijn maar wel bepalend zijn voor de dienstverlening via het Omgevingsloket. Zonder activiteit en omgevingsnorm is het niet mogelijk vragenbomen aan te kunnen bieden aan het DSO en deze ook goed te laten werken. 

Activiteit:
Bij het opstellen van een regeltekst met beperkingen vanwege menselijke handelingen (activiteit), is het raadzaam de benoemde menselijke handelingen vast te leggen als activiteit. Het gaat hier dan om activiteiten op een bepaalde locatie om de werking van het waterstaatswerk te borgen. 

In bijlage IX van deze handreiking is een lijst met meest voorkomende activiteiten opgenomen en wordt het verschil tussen functionele en elementaire activiteiten uitgelegd.

Indien een activiteit wordt toegevoegd aan de regeltekst is het verplicht daarbij ook een bovenliggende activiteit te benoemen. Deze bovenliggende activiteit is gelijk aan een activiteit die reeds is opgenomen in de functionele structuur van het DSO. Daarmee kan de benoemde activiteit, die gekoppeld is aan de regeltekst, een plek krijgen in de functionele structuur. Hiermee wordt deze activiteit het haakje waaraan een regelbeheerobject gekoppeld wordt. De betreffende vragenboom (bijvoorbeeld de toepasbare regel voor de conclusie) behorend bij deze activiteit kan door het DSO ingelezen worden en beschikbaar gesteld via het Omgevingsloket. 

Het is tevens verplicht een activiteitengroep te benoemen. Kies hiervoor een waarde uit de gesloten waardelijst activiteitgroep. Dit heeft tot doel dat het werkingsgebied waar deze activiteit betrekking op heeft wordt afgebeeld met kleur of patroon (verbeelding), zoals is bepaald in het DSO voor deze waarde in de waardelijst activiteitengroep. Voor verdere uitleg zie bijlage IX.

Omgevingsnorm:
Als in de regeltekst een norm is opgenomen waaraan bij uitvoer van een activiteit moet worden voldaan of waarvoor een vergunning moet worden aangevraagd als wordt afgeweken van de gestelde norm, biedt het IMOW-object Omgevingsnorm de mogelijkheid hiervan de gegevens met betrekking tot  de norm bij elkaar vast te leggen. Als voorbeeld kan de hoogte van de doorvaart bij ‘plaatsen brug’ worden vastgelegd:

• Omgevingswaarde (afgeleid van IMOW-object Norm): Doorvaarhoogte
• Omgevingsnormgroep: Water
• Normwaarde: 4
• WaardeEenheid: Meter

Deze vastgelegde gegevens kunnen weer gebruikt worden bij het doorlopen van vragenbomen (toepasbare regels). Op basis van het gegeven antwoord wordt de route door de vragenboom bepaald en afgezet tegen de normwaarde. Zonder het IMOW-object Omgevingswaarde wordt doorloopbaarheid van de vragenboom bemoeilijkt (zie paragraaf 2). In de TPOD waterschapsverordening zijn nog meer annotaties beschreven die gebruikt kunnen worden voor het filteren en vinden van juridische regels in het Omgevingsloket.

Samenvattend blijkt dat annoteren twee doelen dient:

• het makkelijk kunnen vinden en filteren van juridische regels in het Omgevingsloket (DSO viewer);
• het maken van IMOW-objecten zodat toepasbare regels gebruikt kunnen worden in het Omgevingsloket. De annotatie werkzaamheden is een annotatie die thuis hoort bij opstellen van toepasbare regels. Dit betreft ook een gesloten waardelijst. Een initiatiefnemer zal via het Omgevingsloket (DSO-viewer) via ‘checken op werkzaamheden’ geleid worden naar de vragenboom. Het gaat dan om de vragenboom behorend bij dezelfde activiteit waarvoor een juridische regel is gesteld. Deze vragenboom is de vragende vorm is van de betreffende juridische regel.[7]